Eén ding weet ik zeker: veel mensen weten absoluut niet wat een boekvertaler nou eigenlijk doet. Wat het belang van een vertaler is. Niet alleen voor het boek dat vertaald moet worden, maar ook voor de schrijver van dat boek en voor de Nederlandse lezer. En voor de duidelijkheid: als ik zeg ‘veel mensen’ bedoel ik met nadruk ook uitgevers en redacteuren.
Amanda Gorman
Neem nou alle gedoe rondom de vertaling van dat gedicht van Amanda Gorman. Je weet wel, dat ze bij de inauguratie van Joe Biden als president van Amerika voordroeg. Lang verhaal kort: het moest snel vertaald worden en de uitgever stelde iemand voor die nul ervaring had met vertalen. En daar viel ik nog het meest over. Was er écht in heel Nederland geen geschikte vertaler te vinden? Ik kon het me haast niet voorstellen.
Wat doet een boekvertaler?
Ik zag op social media allerlei opmerkingen, meningen en ‘feiten’ over vertalers en vertalen voorbijkomen. Daar wilde ik graag op reageren, mijn handen jeukten, maar ik wist dat social media niet de beste plek was om uit te leggen wat een boekvertaler wel en niet doet. Ik kon op twitter bijvoorbeeld wel een ‘draadje’ maken, maar wie heeft zin om honderd tweets over een onderwerp te lezen? Gelukkig werd een aantal collega’s geïnterviewd of schreven ze een ingezonden stuk voor een krant, maar ook zij konden niet echt in detail treden.
Vandaar dat ik een serie heb gemaakt over het vertaalvak. Dan hoor je het ook eens van onze kant. Of althans, van mijn kant, want ik kan natuurlijk alleen voor mezelf spreken. Laat ik alvast een ding vooropstellen: de ene boekvertaler is de andere niet. Maar daarover later meer. Eén ding hebben we wel gemeen; we treden niet vaak, en meestal niet graag, op de voorgrond. We stellen ons in dienst van het boek en de schrijver, we zijn spreekbuis, doorgeefluik. En dat was na alle ophef rond Gorman in mijn ogen juist het grote probleem. Want als niemand weet wie je bent, hoe kan iemand dan snappen wat je doet? Of wat ons werk zo ontzettend belangrijk maakt? Tijd dus om mijn hoofd boven het maaiveld te steken.
Lees hier de eerste aflevering in deze serie, waarin ik korte metten maak met vier grote misverstanden.
