Jij bent boekvertaler. Want doe je dan precies?
Simpel gezegd: ik vertaal boeken. Fictie, non-fictie, proza, poëzie, boeken voor volwassenen en kinderen. Genres maakt ook niet uit, ik kan uit de voeten met om het even elk onderwerp.
Vertaal je alleen boeken?
Ja. Collega’s van mij vertalen bijvoorbeeld ook voor tijdschriften (denk aan National Geographic Nederland), of ze doen zogenaamd technisch vertalen (juridische documenten of diploma’s bijvoorbeeld), maar dat doe ik niet. Ik houd het bij boeken.
Uit welke taal vertaal je?
Ik vertaal uit het Deens, Noors en Zweeds. Ik heb Scandinavische talen gestudeerd in Groningen, met als hoofdtaal Deens. Die taal beheers ik actief: ik kan Deens spreken, schrijven, lezen en verstaan.
De andere twee talen beheers ik passief: ik kan ze lezen en verstaan. Dat is voor vertalen voldoende. Deze drie talen zijn zo aan elkaar verwant dat het ook niet nodig is om ze alle drie actief te beheersen.
Je kunt het vergelijken met Nederlands en Vlaams: wij kunnen elkaar prima verstaan, er zijn alleen bepaalde nuanceverschillen waar je op verdacht moet zijn, of uitdrukkingen en bepaalde woorden die je niet kent omdat ze ‘typisch Vlaams’ dan wel ‘typisch Nederlands’ zijn.
Waarom Deens? Dat hoor je niet zo vaak.
Toen ik net studeerde, zei ik meestal dat ik wilde trouwen met de Deense kroonprins, omdat ik eigenlijk geen goed antwoord op die vraag had. Want de waarheid is dat ik als kind met mijn ouders altijd op vakantie ging in Denemarken en het land dus al een beetje kende, maar dat klonk mij nogal als een saaie reden in de oren.
Ik wist niet echt wat ik wilde studeren en toen bleek dat je Scandinavische talen in Groningen kon studeren, ben ik daarmee begonnen, onder het mom van: als het niets is, kan ik altijd nog Geschiedenis gaan studeren. Maar het bleek de perfecte studie voor mij, omdat je in vier jaar breed onderlegd wordt over alles wat met Denemarken te maken heeft: de taal, de cultuur, de geschiedenis.
Ik kon in het kader van het Erasmus-project een jaar in Denemarken studeren, aan de universiteit in Odense. Ik woonde toen bij een Deense familie en heb dus het Deense gezinsleven en alles wat daarbij hoort (verjaardagen, Kerst) van heel dichtbij meegemaakt.
Wanneer nemen redacteurs contact met jou op?
In de meeste gevallen gaat het als volgt: een redacteur krijgt van een Deense, Noorse of Zweedse uitgever een mail waarin een boek wordt aangeboden; dit gebeurt meestal als de boekenbeurzen (Frankfurt, Londen, Bologna, om er maar een paar te noemen) voor de deur staan. Soms stuur een uitgever dan ook een Engelse sample translation mee en een Engelse prospectus, en eventueel wat citaten uit recensies.
Natuurlijk voert zo’n uitgever de druk flink op, want hij wil eigenlijk dat jij die titel zo spoedig mogelijk aankoopt. Maar… jij wilt graag een wat gedegener oordeel voor je beslist. Er is tenslotte best veel geld mee gemoeid en je wilt geen kat in de zak kopen. Dan kun je mij inschakelen en maak ik een leesrapport voor je. Zie voor meer informatie: diensten/leesrapport.
Ik mail zelf ook redacteuren als ik boeken tegenkom waarvan ik denk: die zou wel eens bij die of die uitgever passen. Want ook Scandinavische uitgevers maken een selectie van de titels die ze in het buitenland willen onderbrengen en ik kom toch geregeld boeken tegen die buiten de selectie vallen, maar die zeker wel de moeite waard zijn.
Als ik die titel heb aangekocht nadat ik jouw leesrapport heb gelezen, kan ik dan voor de vertaling ook bij jou terecht?
Natuurlijk! Het is zelfs een voordeel om de vertaler die het leesrapport heeft gemaakt in te schakelen voor de vertaling, want ik ken het boek immers al; ik weet waar de eventuele vertaalvalkuilen zitten en heb al nagedacht over bijvoorbeeld bijnamen van personages.
Maar de uiteindelijke beslissing voor het toewijzen van een vertaling ligt bij jou. Soms past het gewoon niet in mijn schema en als jij dan haast hebt, ga je op zoek naar iemand anders. Ik kan je altijd een collega aanbevelen, want de groep vertalers Deens, Noors en Zweeds in Nederland en Vlaanderen is niet erg groot. Wij kennen elkaar eigenlijk allemaal.
Naast het vertalen kan ik je ook adviseren over de tekst op de achterflap, of in de prospectus en zelfs over de foto op de omslag.
Waarom zou ik eigenlijk een Deens, Noors of Zweeds boek willen uitgeven?
Waarom niet zou ik zeggen? Ik ben natuurlijk lichtelijk bevooroordeeld, maar ik vind dat Scandinavische schrijvers bijzonder goed zijn in het bespreken van lastige, pijnlijke en controversiële onderwerpen. Of het nu om boeken voor heel jonge kinderen gaat, misdaadromans of literaire hoogstandjes, Deense, Noorse en Zweedse schrijvers weven er bijna altijd wel een sociaal vraagstuk doorheen, voor het algemeen vrij subtiel en zonder moraliserend te worden.
Als je er als lezer al een ongemakkelijk gevoel van krijgt tijdens het lezen, komt dat omdat je zelf weinig van zo’n onderwerp weet, of nog nooit bij de problematiek hebt stilgestaan.
Ik kan hier uren over praten, dus als je dat wat lijkt, kan ik langskomen met een stapel boeken om te laten zien en over te vertellen, zodat je direct een indruk kun krijgen of het voor jullie fonds geschikt is.
Natuurlijk mag je me ook inschakelen als je een boek in een bepaald genre zoekt en wilt weten of er in Denemarken, Noorwegen of Zweden ook over geschreven wordt. Dan ben ik eigenlijk jouw privézoekmachine. Service van de zaak.
Stel dat ik een titel krijg aangeboden, maar ik wil eerst wel eens een stukje in het Nederlands lezen. Gewoon, om te kijken of het wat is en om jou aan het werk te zien zo gezegd. Wat doen we dan?
Ik kan altijd een proefvertaling maken. Zie verder: proefvertaling.
Dan de hamvraag: wat kost een vertaling?
Zie hiervoor: vertaling.
Waar kan ik meer lezen over wat je te bieden hebt?
Op mijn site staan blogartikelen (zie blog) waarin ik vertel over van alles wat met Scandinavische literatuur en vertalen te maken heeft. Je kunt ook zien welke boeken ik al vertaald heb, zodat je mij en mijn werk alvast een beetje kunt leren kennen (zie: vertalingen).
Je kunt me ook volgen op LinkedIn. Daar plaats ik regelmatig artikelen over Scandinavische boeken, nieuws, kijkjes achter de schermen en alles wat me verder bezighoudt bij het vertalen.