Het is een echte traditie geworden: november is de maand van Nederland Leest. Ik trek begin november altijd een sprintje naar de bibliotheek om mijn gratis boek, Het zwijgen van Maria Zachea, geschreven door Judith Koelemeijer.
De eerste Nederland Leest (www.nederlandleest.nl) was in 2006. De Stichting Collectieve Propaganda van het Nederlandse Boek (CPNB) wil met de actie Nederlanders motiveren om meer boeken te lezen en daarover met elkaar in gesprek te gaan. Leden van de bieb krijgen dan een boek cadeau, en de CPNB kiest een thema. Dat is dit jaar Kleine geschiedenis, grote verhalen.
Natuurlijk kan ik als vertaler én liefhebber van Deense literatuur wel wat met dat thema. Er staan in mijn boekenkast genoeg Deense boeken die qua thematiek goed passen bij het boek van Nederland Leest.
Merete Pryds Helle
Ik bijt het spits af met schrijfster Merete Pryds Helle. Zij heeft inspiratie gehaald uit de geschiedenis van haar eigen familie én de geschiedenis van Denemarken in de twintigste eeuw. En dat heeft ze verwerkt in Folkets skønhed (Lindhardt & Ringhof, 429 blz.).
Familieverhalen
Elke familie heeft haar verhalen. Zo ook de familie van Marie, de hoofdpersoon in Folkets skønhed. Over sommige verhalen wordt niet gepraat en andere worden zo opgesmukt dat ze gewoon te mooi lijken om waar te zijn.
Een voorbeeld daarvan is hoe de vader van hoofdpersoon Marie aan het schilderij is gekomen van twee Hollandse vrouwen die aardappels rapen. Het schilderij is gesigneerd met ‘Vincent’ (aardappels, Nederland, ‘Vincent’. Zou het misschien…?). Als rasechte socialist noemt hij dit schilderij Folkets skønhed, de schoonheid van het volk.
Vluchtdroom
Marie groeit in de jaren dertig op in een groot, arm gezin op Langeland. Er wordt honger geleden en geweld is aan de orde van de dag. Marie droomt van een beter bestaan en als Otto met haar wil trouwen, grijpt ze die kans met beide handen aan.
Vluchten kan niet meer…
Ze verhuizen naar Kopenhagen. Dan raakt ze zwanger en moet ze, zoals dat in die tijd ging, ophouden met werken, thuisblijven en voor man en kinderen zorgen. De gedroomde vlucht blijkt langzaam maar zeker in een nieuwe nachtmerrie te veranderen. Marie zit weer vast.
Zwijgen is goud?
Wat mij bij het lezen opviel, is dat er niet gepraat wordt over problemen. Ontkennen, de schone schijn ophouden, net doen of er niets aan de hand is, want ‘wat zouden de buren ervan zeggen’, het is allemaal belangrijker dan ingrijpen. Merete Pryds Helle weet de lotgevallen van Marie mooi te vangen: ik werd helemaal meegesleept met het verhaal.
De gyldne laurbær
Dat ik niet de enige was die zich liet meeslepen bleek wel toen Merete Pryds Helle voor Folkets skønhed de prestigieuze prijs voor het beste boek van het jaar 2016 won. De winnaar wordt elk jaar gekozen door de gezamenlijke Deense boekhandelaren. De prijs wordt al sinds 1949 jaarlijks uitgereikt en onder andere Karen Blixen en Tove Ditlevsen hebben hem in het verleden gewonnen.
En ik dan?
Folkets skønhed zette me ook aan het denken over mijn eigen familiegeschiedenis, want wat weet ik daar eigenlijk van? Als iedereen zwijgt, kom je dan ooit achter het échte verhaal? En wil ik het eigenlijk wel weten?
Zou jij het willen weten, dat verhaal over het zwarte schaap in de familie, die schandalige gebeurtenis, de zwarte bladzijde in de familiegeschiedenis?
P.S.: Over een paar dagen bespreek ik een nieuw boek. Dan gaan we een stukje minder ver terug in de tijd en we blijven (voor een deel) in Nederland. Op de camping. Met een dure tas. Blijf lezen…
